جای نصر در مکتب شیراز، سبز!
سعید نظری ...................................
کنگره مکتب شیراز در حالی پس از دو سال تلاش محققان و پژوهشگران داخلی و خارجی این هفته به کار خود پایان داد که کسی که نخستین بار ، غبار از این مکتب تمدن ساز برگرفت، بزرگترین غائب آن بود.
جای «پروفسور سید حسین نصر» اسلام شناس و استاد دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا ، نخستین کسی که در سالیان قبل پیرزوی از انقلاب اسلامی ، مکتب شیراز را به کمک «هانری کربن» از کنج تاریخ بیرون کشانید و دوران تاریخی قرون هفتم تا دهم هجری را مکتب شیراز نامید تا فترت زدایی از این دوران پرافتخار اندشیه ورزی کرده و مردم ایران زمین را با یکی از طلایی ترین دوران تاریخی خود آشنا سازد ؛ در این کنگره سبز بود!
نصر اگرچه از نظر فکری ، قرابت بسیاری با صاحبان قدرت در انقلاب اسلامی دارد اما بواسطه برخی همکاریهای فکری و اندیشه ای با پهلوی ، مورد غضب انقلابیون قرار گرفت و با پیروزی انقلاب اسلامی ،رخت هجرت به تن کرد و از کشور خارج شد.
این یار دیرین علامه طباطبایی و شهید مطهری در حالی طعم تلخ غربت را مزه مزه می کند ، که شاگردانش به عنوان سخنران مراسم افتتاحیه کنگره مکتب شیراز ، فریاد «احیا تمدن ایرانی و اسلامی» سر می دهند!
همه ما می دانیم که مهمترین ابزار برای ایجاد یک تمدن ، وجود نخبگانی است که با تولید اندیشه و علم ، به شاکله ای خاص از تمدن دست یابند. تمدن سازی کار عوام نیست؛ این نخبگان جامعه هستند که به عنوان پیشقراولان تمدن ساز ، حرکت عوام را شکل می دهند و تا ظرف نخبگی نباشد ، سیال عوام شکل نمی گیرد؛ آنچنان که مکتب شیراز را به وجود نخبگانی چون قطب الدین شیرازی ، جلال الدین دوانی ، روزبهان بقلی ، صدرالدین و غیاث الدین دشتکی ، حافظ و سعدی و صدها نمونه از این بزرگان می شناسیم.
تاریخ تمدن ها نشان می دهند که هرملت سر ستیز با نخبگان خود بردارد ، نه تنها به تمدن دست نمی یابد بلکه دیگر تمدن ها با اتکای به همین ضعف، داشته های آن ملت را در خود هضم می کنند.
امروز سید حسین نصر- یکی از 50 فیلسوف برتر جهان – نماد مظلومیت ، نخبگان کشور است؛ در حالیکه که امثال نصر باید انصار تمدن ایرانی و اسلامی مورد نظر باشند ، اما برای امثال «علی کردان» هورا می کشیم و کسانی تائید صلاحیت می شوند که پس از راهیابی به مراکزی چون شورای شهر ، حتی قادر به نگارش متن ساده یک استعفا نیستند!
تمدن سازی راهی بس دراز است که جز نخبگان، کسی را یارای طی آن نیست.
امروز باید نصرها فراخوانده شوند و فضا برای امثال نصر مهیا کرد. با فرصت طلبان تهی از اندیشه و علم نمی توانیم راهی به جلو طی کنیم.
دانشگاههای کشور به عنوان مهد تمدن باید با حضور امثال نصر به جولانگاه علم و اندیشه تبدیل شوند .
سخنان کارل ارنست استاد دانشگاه کارولینای شمالی آمریکا در مراسم گشایش کنگره مکتب شیراز تعامل برانگیز است. اینکه به عنوان یک ایران شناس در 30 سال گذشته فقط 4 بار توانسته به ایران سفر کند و در این مدت کمترین ارتباط فرهنگی بین دانشگاههای ایرانی و آمریکایی را مشاهده کرده و به همین دلیل مستشرقان غربی ، ایران را کمتر از کشورهای عربی می شناسند.
طبیعی است که در چنین شرایطی ، اطلس های بین المللی به راحتی خلیج فارس را خلیج عربی بنامند و ما در توهم صدور انقلاب اسلامی به اقصی نقاط دنیا باشیم!
با بستن درهای کشور و فرار از ارتباط با نخبگان شرق و غرب به بهانه ترس از جاسوسی ، راه به جایی نمی بریم. این انتظاری واهی است که نخبگان را برانیم ، درهای کشور را ببندیم و بگوئیم می خواهیم تمدن بسازیم!
اندیشه و علم چون مسیر آبی است که ناپاکی ها را از خود می زداید تا زلال و شفاف شود. اگر در معادلات سیاسی و اقتصادی و نظامی بواسطه تجربه های تاریخی، ترس از اعتماد به شرق داریم ، اما دامان علم واندیشه، مقدس است .
برای ساخت تمدن ناچاریم در حوزه اندیشه و علم با غرب و شرق تعامل سازنده ایجاد کنیم و این تعامل در گرو رو کردن نخبگانی است که قدرت بازی و رقابت با رقیب قوی را داشته باشند ؛ با کوتوله های فکری قطعا در این رینگ تمدن سازی ، شکست خواهیم خورد و دانشگاههای ما تنها به مراکز ترجمه تبدیل می شوند.
