//گزارشی از مشکلات منطقه محروم کربال از توابع شیراز//

برگزاری شورای اداری شهرستان شیراز در بخش کربال بهانه ای برای خبرنگار ایسنا منطقه فارس شد تا گوشه ای از محرومیت این بخش را به رشته تحریر درآورد.

 این بخش به مرکزیت شهر خرامه با یک هزار و 621 کیلومتر مربع وسعت در شمال شرقی شهرستان شیراز قرار گرفته است که وسعت آن حدود 15 درصد از کل مساحت شهرستان شیراز و 4/1 درصد از کل مساحت استان فارس را شامل می شود.

جمعیت بخش کربال بر اساس برآورد جمعیت سال 1384 تعداد 80 هزار و 661 نفر است که از این تعداد 30236 نفر جمعیت شهری در شهر خرامه سکونت دارند و بقیه جمعیت روستائی است که در 64 پارچه روستا و آبادی ساکن هستند.

بخش کربال، سفلی، دهقانان، خیرآبادو شهر خرامه مشتمل است و 5 هزار و 600 نفر از عشایر کوچنده در آن زندگی می کنند.

//تاریخچه خرامه و کربال//

تاریخچه خرامه و کربال به لحاظ ویژگی های خاص اقلیمی و طبیعی، وجود آب کافی و اراضی مستعد و آب و هوای متنوع و مساعد بویژه گذر رود کر، بسیار قدیم و کهن است لیکن از آغاز شکل گیری آن اطلاع دقیقی در دست نیست. به استناد شواهد و اسناد معتبری که در دست است قدمت و سابقه سکونت درشهر خرامه به 2500 سال قبل برمی گردد. مورخان و جهانگردان بسیاری از این منطقه گذشته و در کتب تاریخی بسیاری از خرامه بخوبی یاد کرده اندکه از آن جمله می توان به مقدسی ـ ابن حوقل ـ استخری ـ ابن ابلخی ـ فرصت الدوله شیرازی و... اشاره کرد.

//چرا خرامه ؟//

در بسیاری از کتب تاریخی و سفرنامه ها اسم این شهر بصورت خرمه آورده شده و این اسم ممکن است از کلمه خرم به معنای آبادی و سرسبزی گرفته شده باشد. در بین مردم مصطلح است که نام شهر در اصل خورومه یا خورمه بوده که از دو کلمه خورشید و ماه گرفته شده است. عشایرمنطقه و عشایر کوچ رو این شهر را به صورت خورمه تلفظ می نمایند. در برهان قاطم از واژه « ماه » به معنی شهر یادشده است. بدین ترتیب خرامه که مشتق از نام قدیمی « خورمه » با « خرمه » است به معنی شهر خورشید می باشد.

// و چرا کربال؟//

کربال از دو کلمه کرو بال تشکیل شده است کر نام رودخانه ای است و بال به معنای بالا و پائین رودخانه کر از محل بند امیراست زیرا امیر عضد الدوله دیلیم بر رودخانه کر سدی ساخته (بندامیر» و کربال را از محل بند امیر به دو قسمت علیا و سفلی تقسیم نموده و این دو بخش را به منزله دوبال برای رود کر تلقی و منطقه را کربال نامیده اند. برخی معتقدند کربال از دو کلمه کر و بال گرفته شده است. کرنام رودخانه ای است و بال به اراضی و دهات و مزارع در دو جانب رودخانه گفته می شود و هر جانب رودخانه را بال می گویند.

//اوضاع فرهنگی//

در این بخش 17 هزار نفر دانش آموز در مقاطع تحصیلی مختلف و یک هزار و 450 نفر دانشجو در 7 رشته تحصیلی دردانشگاه پیام نور به تحصیل مشغول هستند.

//قابلیت کشاورزی//

بطور کلی بخش کربال با برخورداری از موقعیت مناسب جغرافیایی ـ آب و هوایی نسبتاً معتدل ـ منابع آب کافی ـ تنوع خاک مستعد ـ پوشش گیاهی و مرتعی ـ و جنگلی نسبتاً مناسب شرایط زیست محیطی مناسبی برای استقرار سکونتگاه ها و فعالیت کشاورزی بوجود آورده است و گذر رود پرآب کر ازدشت وسیع کربال و منابع آب های تحت الارض ـ چند رشته قنات و چندین چشمه ووجود 50 هزار هکتار اراضی حاصلخیز و مستعد کشاورزی. این بخش را عنوان یکی از قطب های مهم کشاورزی در سطح استان فارس و کشور مطرح نموده است. می توان گفت که این بخش از نظر میزان تولیدات زراعی و دامی در بین بخش های کشور مقام اول را بخود اختصاص داده است.

بیشترین سطح زیرکشت مربوط به برنج با 12 هزار هکتار و گندم و جو با 16 هزار هکتار می باشد و از دیگر محصولات عمده بخش کربال می توان از یونجه، ذرت، سیب زمینی، چغندر قند و جالیز نام برد.

کشاورزان گندمکار سالیانه قریب به 95 هزار تن گندم مازاد مصرف سالیانه را به مرکز خرید گندم و سایر مراکز تحویل می نمایند و 45 واحد کارخانه برنجکوبی بزرگ و کوچک کار تبدیل 40 هزار تن شلتوک تولید را انجام می دهند.

آب موردنیاز کشاورزی از طریق تعداد 108 کانال سنتی منشعب از رودخانه کر و پمپاژ از رودخانه با 300 دستگاه تلمبه و پمپاژ آب با 500 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق بمنظور استحصال آب از منابع تحت الارضی و بهره برداری از چند رشته قنات و چشمه تأمین می گردد.

آب و هوای این منطقه نسبتاً معتدل بوده و میانگین درجه حرارت سالیانه ناحیه به 6/16 درجه سانتی گراد و میانگین حداکثر درجه حرارت سالانه در تیرماه 5/37 درجه و میانگین درجه حرارت دی ماه 1/5 درجه و اختلاف سالیانه آن به 4/22 درجه سانتی گراد می رسد. میزان بارندگی سالیانه به طور متوسط 258 میلیمتر طی دوره 58-1347 بوده است.

//شغل « وضعیت فعالیت و بیکاری» //

شغل عمومی مردم کشاورزی و دامداری است و به طور کلی فعالیت های دامداری در بخش کربال را می توان به 3 قسمت، گوسفند داری، گاوداری و مرغداری تقسیم نمود.

تعداد کل دام 170 هزار رأس گوسفند، بز، گاو و تعداد مرغداری های گوشتی 64 واحد با 650 هزار قطعه می باشد.

سکونت 3 هزار خانوار عشایر که به امر کشاورزی اشتغال دارند. زمینه رواج قالیبافی را در منطقه فراهم نموده است و پس از فعالیت های کشاورزی و دامداری یکی از منابع مهم درآمد خانوارهای عشایر است.

درآبان ماه 1375 افراد شاغل و بیکار (جویای کار) درمجموع 2/32 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر بخش کربال را تشکیل می داده اند و نرخ اشتغال در نقاط روستائی ـ شهر خرامه و کل بخش به ترتیب برابر با 12/95، 14/97 و 9/95 درصد بوده است.

راه های ارتباطی:

علاوه بر راه های روستائی آسفالته و شوسه ارتباط دهنده مرکز بخش با روستاهای تابعه عمده ترین راه های اصل بخش کربال را محور اصلی خرامه به شیراز، خرامه به مرودشت، خرامه به سروستان، خرامه به فسا و خرامه به نی ریز تشکیل می دهد.

مردم قهرمان و شهید پرور بخش کربال و عشایر همگام باامت خداجوی و کفرستیز ایران از آغاز تجاوز رژیم آتش افروز بعثی در جبهه های نورعلیه ظلمت حضور فعال داشته و در این راستا 286 نفر شهید و مفقود الاثر و 650 نفر جانباز و مجروح و تعداد 40 آزاده، تقدیم نموده است و ضمن تشکیل و تجهیزگردان رزمی امام سجاد (ع) از لشکر والفجر 5 هزار و 600 نفر نیروی بسیجی و 12 هزار مورد اعزام به جبهه داشته است.

//مسائل و نیازمندی های بخش کربال//

1-راه های ارتباطی

براساس شواهد عینی و سوابق تاریخی ارتباط شمال به جنوب بوسیله جاده های خاکی از مرکز ایران به استان های کرمان و هرمزگان از مسیر شیراز ـ خرامه ـ نی ریز ـ سیرجان که از حداقل مسافت برخوردار بوده می گذشته است محور مذکور در دشتی هموار و دارای حداقل موانع طبیعی است و با گذر از ساحل دریاچه بختگان و دشت حاصلخیز اراضی و شالیزارهای گسترده و بیش از یکصد روستای حاشیه رود کر، امکان تماشای طبیعت بکر دریاچه بختگان ـ زیست گاه های طبیعی جانوران ـ مناظر دلپذیر و جاذبه های چشم نواز را جهت مسافران فراهم می آورد.

و اجرای پروژه راه نی ریزـ خرامه ـ ارسنجان که براساس بررسی های دقیق علمی و کارشناسی در طرح جامع راه های کشور مطرح گردید نه تنها ارتباط شهرستان های جنوبی فارس شامل داراب ـ فسا ـ استهبان ـ نی ریز را به مرکز کشور نزدیک می کند که ارتباط بین بندرعباس با مرکز کشور را درحد قابل توجهی کمتر و بیش از 150 کیلومتر مسیر را کوتاه و بار ترافیک سنگین بر محور بندرعباس ـ شیراز ـ اصفهان بمیزان زیادی کاسته رونق ترابری و کاهش هزینه های حمل و نقل را موجب گشته و بخش های کربال و خیر را بعنوان دو قطب کشاورزی استان فارس از بن بست و رکود خارج و توسعه و ورنق اقتصادی این مناطق را در پی خواهد داشت.

و انشاء الله با اجرای پروژه های فوق الاشاره و تکمیل محور خرامه به گردنه بزن ـ رونیز به نحو قابل ملاحظه ای بر رونق اقتصادی اجتماعی ـ سیاسی و فرهنگی افزوده خواهد شد. و استعدادهای سرشار بخش کربال و شهر خرامه رهنمون خواهد کرد و بیش از پیش قابلیت ها و توانائی های منطقه نزد مسئولین جلوه گر خواهد شد.

2- ساماندهی رود کر:

گذر رودکر از بخش کربال علیرغم برکاتی که دارد به لحاظ نبود ساماندهی مناسب و عدم توجه متولیان امر مشکلات عدیده ای را همه ساله و هر سال در چند نوبت بوجود می آورد و تبعات ناشی از آن در قالب تجمعات اعتراض آمیز ابراز می گردد و با توجه به اینکه حیات اقتصادی مردم وابسته به آب رود کر است ضرورت دارد طرح جامع ساماندهی رود کر بصورت کارشناسی تهیه و نواقص فنی سردهانه ها برطرف و دیواره های آسیب دیده ترمیم دایک خاکی و تکمیل تقویت شود. راه دسترسی در دو طرف رودخانه ایجاد و کانال های فرعی بعنوان سوپاپ اطمینان در محل بندهای موان و تیلکان بمنظور تخلیه سیلابهای زمستانه به داخل زهکش ها تعیین و کانال های مدرن تکمیل و در جهت احداث کانال های فرعی اقدام شود ـ الگوی کشت مشخص و راهکارهای مناسب در جهت توزیع عادلانه آب زراعی پیش بینی شود.

3-کمبود آب زراعی:

افت شدید آب های تحت الارضی و نفوذ آب های شور و تلخ به سفره های زیرزمینی چاه های تأمین کننده آب زراعی موجود در قسمت های جنوب و جنوب شرقی را از حیث انتفاع نداشته است و از آنجا که اقتصاد بخش بر محور کشاورزی استوار است ضرورت بررسی و تمهیدات لازم در جهت مقابله با بحران کم آبی از طریق اجرای طرح های آبخیز داری تغذیه مصنوعی ـ انتقال آب رود کر و جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز و... اجتناب ناپذیر است.

4-امکانات تفرجگاهی:

از دیرباز طبیعت بکر حاشیه دریاچه بختگان ـ وجود گونه های پرندگان کمیاب ـ حیات وحش و مناظر زیبای حاشیه دریاچه توریست های داخلی و خارجی را بسوی خود جلب نموده است لیکن در سال های اخیر بعلت عدم وجود راه مناسب و امکانات رفاهی بمیزان قابل توجهی از تعدادبازدیدکنندگان کاسته شده است لذا با توجه به جاذبه های طبیعی فوق الذکر سرمایه گذاری درمحل مذکور از نظر اقتصادی مقرون به صلاح و صرفه بوده و تأثیرات بسزائی در اوضاع فرهنگی منطقه خواهد داشت و پیشنهاد می نماید ضمن تکمیل و احداث راه بیشه دو شاخ و ادامه آن تا حاشیه دریاچه با ایجاد کمپ سرویس بهداشتی ـ نصب تانکر آب آشامیدنی سالم و امکانات رفاهی زمینه جذب توریست بر منطقه فراهم آید.

5-بهسازی محیط روستا:

بیش از سی روستای حاشیه رود کر بمحض شروع بارندگی بعلت بافت خاص خاک تا پایان فصول بارندگی با مشکلات عدیده بهداشتی مواجه هستند وجود دام و ورود فاضلاب و آب های سطحی روستاها به معابر بر مشکلات بهداشتی افزوده و معابر را در فصول بارندگی غیرقابل ترددکرده است وضرورت دارد به منظور جلوگیری از مهاجرت روستائیان و رفع مشکل بهداشتی اهالی نسبت بهسازی سطح معابر روستاها اقدام شود.

6-هنرستان کشاورزی

با توجه به اینکه بخش کربال یکی از قطب های کشاورزی است ضرورت دارد در جهت مکانیزه کردن کشت همچنین بالا بردن آگاهی کشاورزان و استفاده بهینه از آب و خاک و امکانات و استعدادهای موجود در جهت بالابردن تولید محصولات، ایجاد جاده های بین مزارع ـ یکپارچه کردن اراضی و سرمایه گذاری در جهت ایجاد مراکز علمی فرهنگی بویژه تأسیس هنرستان کشاورزی اقدام لازم بعمل آید.

7-کمبود آب آشامیدنی

روستاهای تحت پوشش مجموعه های آبرسانی قمر بنی هاشم (ع) امام حسین (ع) کوثر و شبکه های آبرسانی معزآباد جابری، احمد آباد از نظر منابع تأمین آب آشامیدنی با کمبود شدید مواجه بوده و نیاز به تأمین اعتبار به منظور حفر چاه ـ تجهیز ـ تکمیل خطوط انتقال دارد همچنین شبکه های داخلی روستاهای خیرآباد و معزآباد جابری بشدت فرسوده و نیاز مبرم به تعویض و مرمت دارد.
گزارش از خبرنگار ایسنا:سعید نظری